Yol kullanıcılarının trafik kurallarına uymalarının
sağlanması bakımından en etkin müdahale yöntemi trafik denetimleridir. Yol
kullanıcısı davranışlarında kurallara uyum yönünde değişiklik sağlanabilmesi
için; “Algılanan
Yakalanma Risk Duygusu” olarak ifade edilen, yol
kullanıcısının kural ihlali yaptığında yakalanacağına ilişkin anlayışın güçlendirilmesi
ve ihlal tespitinin hemen peşinden ise yaptırımın tatbiki gerekmektedir.
Toplumda
trafik denetimlerinin artırılması yönünde bir talep bulunmaktadır.
Denetleyiciler de, toplumun tamamının sağlık ve güvenliği amacıyla yürütülen
tüm denetleme faaliyetlerinin anlayışla karşılanmasını ve mümkün olan oranda
desteklenmesini talep etmektedir.
Trafik denetimlerinin nihai amacı, insanların
can ve mal emniyetlerinin sağlanmasıdır. Bu
açıdan bakıldığında, toplumun talepleri ve ihlal davranışlarındaki azalma çerçevesinde
bazı denetim yöntemlerinin ve yaptırımların önemini kaybetmesi, bazılarının ise
artış göstermesi normal karşılanmalıdır. Özellikle ciddi yaralanmalar ve
ölümlere neden olan riskli davranışların ortadan kaldırılması için idari
yaptırımların artırılması da takip edilen bir yöntemdir.
Riskli yol
kullanıcısı davranışlarının ortadan kaldırılması ve trafik güvenliğinin
sağlanması bakımından trafik denetimleri önemini muhafaza etmektedir. 2011-2020
yıllarını kapsayan Karayolu Trafik Güvenliği Stratejisi ve Eylem Planı’nın
uygulanması esnasında trafik kolluğu tarafından çok önemli gelişmeler
sağlanarak trafik güvenliğinin sağlanması amacıyla önemli başarılara imza
atılmıştır.
Özellikle
2017 yılında uygulamaya konulan Trafik Güvenliği Uygulama Politika Belgesi ile
de hedef odaklı denetimlere yeni bir boyut getirilmiş ve sonuç olarak trafik
kazalarının 2011-2020 yılları arasında %50 azaltılması hedefini gerçekleştiren
az sayıdaki birkaç ülke arasında ülkemiz de yer almıştır.
Son dönemde
geliştirilen yaklaşım çerçevesinde, sadece kural ihlali yapan yol kullanıcıları
üzerine odaklanmak yerine, ihlal davranışının altında yatan nedenlerle ilgili
de çalışmalar yapılmakta, özellikle mükerrer ihlal gerçekleştiren sürücülerin
incelenmesi olmak üzere, sorunun kökenine inen çalışmalar yapılmaktadır. Bu
çalışmalar arasında yeni stratejik yöntemler ve lokal bazda riskli sürücülerin
büyüteç altına alınması gibi sorunun özüne dokunan mücadele hayata
geçirilecektir.
Güvenli
Sistem Yaklaşımı çerçevesinde hazırlanan, 2021-2023 Karayolu Trafik Güvenliği
Eylem Planı kapsamında aşağıda belirtilen trafik denetim faaliyetleri;
i. Kural
İhlali Odaklı,
ii. Araç
Odaklı,
iii. Yol
Odaklı,
iv. Elektronik
Sistemler,
v. Hava
Araçları,
vi. Araç
İçi Sistemler,
Ayrıca,
vii. Denetime Yardımcı Unsurlar’ın trafik güvenliğine katkısı ele alınarak incelenmiştir.
“Trafik kazalarının önlenebilir
mahiyette bir halk sağlığı sorunu olduğu ve Güvenli Sistem Yaklaşımı ile
çözümünün mümkün olduğu” anlayışından hareketle, sistemi oluşturan ana
öğe insan unsurunun trafik kazası yapmasına neden olan tüm faktörlerin ortadan
kaldırılması amacıyla bilimsel mücadele gerekmektedir.
Denetlenen başlıca faktörler:
-Hız kontrolü
-Alkol denetimi
-Uyuşturucu ve madde bağımlığı
-Emniyet kemeri denetimi
-Koruyucu başlık denetimi
-Çocuk koruma tertibatı denetimi
-Cep telefonu ve diğer sürücü dikkati dağıtan unsurlar
-Kırmızı ışık denetimi
-Yayalar ve diğer incinebilir yol kullanıcılarını korumaya
yönelik denetim
-Agresif sürücü davranışlarının denetimi
-Sürücülerin yorgunluk ve uykusuzluk denetimi
